เงื่อนไขทั่วไปสัญญาจ้างก่อสร้าง

คำนำ

วิศวกรรมสถานแห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์ เล็งเห็นว่า “เงื่อนไขทั่วไปสัญญาจ้างก่อสร้าง (General Conditions)” นับเป็นส่วนประกอบหนึ่งของสัญญาจ้างก่อสร้างซึ่งมีความสำคัญเป็นอันมากหากภาคอุตสาหกรรมก่อสร้างไทยมีเงื่อนไขทั่วไปสัญญาจ้างก่อสร้างที่มีความเป็นมาตรฐานและเป็นที่ยอมรับโดยแพร่หลาย ย่อมเป็นประโยชน์ต่อภาคอุตสาหกรรมในหลายด้าน เช่น การป้องกันปัญหาคู่สัญญาฝ่ายที่ร่างข้อสัญญาจงใจเขียนข้อสัญญาเอาเปรียบฝ่ายตรงกันข้าม การป้องกันปัญหาสัญญาไม่มีความครอบคลุมอันอาจก่อให้เกิดความขัดแย้งระหว่างคู่สัญญาในอนาคต และการป้องกันปัญหาการเกิดค่าใช้จ่ายและเสียเวลาของคู่สัญญาในอนาคต และการป้องกันปัญหาการเกิดค่าใช้จ่ายและเสียเวลาของคู่สัญญาในการศึกษาและทำความเข้าใจข้อกำหนดรายโครงการเกินจำเป็น เป็นต้น

จากเหตุที่กล่าวมาข้างต้นวิศวกรรมสถานแห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์ จึงได้มอบหมายให้คณะอนุกรรมการสาขาบริหารงานก่อสร้าง ในคณะกรรมการสาขาวิศวกรรมโยธา โดยมีคณะผู้จัดทำ คือ

รองศาสตราจารย์ ดร.วิสุทธิ์  ช่อวิเชียร

รองศาสตราจารย์ ดร.วีระศักดิ์  ลิขิตเรืองศิลป์

ดร.นที  สุริยานนท์

เป็นผู้จัดทำ “เงื่อนไขทั่วไปสัญญาก่อสร้าง” ฉบับนี้ขึ้นมาโดยมุ่งหวังว่าเอกสารฉบับนี้จะเป็นจุดเริ่มต้นของกระบวนการพัฒนาเงื่อนไขทั่วไปสัญญาจ้างก่อสร้างร่วมกับภาคอุตสาหกรรม เพื่อให้ได้มาซึ่งเงื่อนไขทั่วไป ซึ่งมีความเป็นมาตรฐานและเป็นที่ยอมรับของภาคอุตสาหกรรมโดยแพร่หลาย

แม้ว่า “เงื่อนไขทั่วไปสัญญาจ้างก่อสร้าง” ฉบับนี้ จะผ่านกระบวนการวิเคราะห์และวิจารณ์โดยคณะผู้เชี่ยวชาญ รวมถึงการรับฟังความคิดเห็นของภาคอุตสาหกรรม ผ่านการทำประชาพิจารณ์ อันทำให้เชื่อว่าเป็นเงื่อนไขที่มีความครอบคลุมและเป็นมาตรฐานในระดับหนึ่ง เป็นที่แน่นอนว่าโครงการก่อสร้างแต่ละโครงการย่อมมีลักษณะที่แตกต่างกัน คู่สัญญาจึงพึงคำนึงถึงปัจจัยรายโครงการที่เกี่ยวข้อง ร่วมกับการพิจารณานำเงื่อนไขทั่วไปสัญญาจ้างก่อสร้างฉบับนี้ไปใช้งาน อาทิ ความต้องการเพิ่มเติมของคู่สัญญาโครงสร้างการบริหารโครงการ รวมถึงกฎระเบียบขององค์กรคู่สัญญา เป็นต้น

เพื่อให้บรรลุวัตถุประสงค์ในการได้มาซึ่ง “เงื่อนไขทั่วไปสัญญาจ้างก่อสร้าง” ซึ่งมีความเป็นมาตรฐานและเป็นที่ยอมรับของภาคอุตสาหกรรมวิศวกรรมสถานแห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์ใคร่ขอความร่วมมือจากท่านผู้ใช้งาน “เงื่อนไขทั่วไปสัญญาจ้างก่อสร้าง” ฉบับนี้โปรดสะท้อนความคิดเห็นของท่านต่อประเด็นความเหมาะสมของเงื่อนไขทั่วไป รวมถึงปัญหาและอุปสรรคของการใช้งานเงื่อนไขทั่วไป เพื่อที่วิศวกรรมสถานแห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์จะได้สามารถพัฒนา “เงื่อนไขทั่วไปสัญญาจ้างก่อสร้าง” ให้มีความสมบูรณ์เหมาะสมมากยิ่งขึ้นต่อไป

อนึ่งวิศวกรรมสถานแห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์มิอาจรับผิดชอบต่อความเสียหายใด ๆ ที่อาจเกิดขึ้นอันเนื่องมาจากการใช้งานเงื่อนไขทั่วไปสัญญาจ้างก่อสร้างฉบับนี้

คณะผู้จัดทำมีความมุ่งหวังให้เงื่อนไขทั่วไปสัญญาจ้างก่อสร้างที่จัดทำขึ้นฉบับนี้เป็นที่ยอมรับและสามารถนำไปใช้งานได้อย่างเหมาะสมในทางปฏิบัติ จึงได้ทำการร่างข้อสัญญาต่าง ๆ โดยยึดหลักการพื้นฐาน 6 ประการ ดังต่อไปนี้

1. ความครบถ้วนของข้อสัญญา เพื่อป้องกันปัญหาการเกิดความขัดแย่งระหว่างคู่สัญญาอันเนื่องมาจากความเข้าใจที่คลาดเคลื่อนแตกต่างกัน เงื่อนไขทั่วไปสัญญาจ้างฉบับนี้จึงถูกร่างให้มีเนื้อหาครอบคลุมประเด็นสำคัญต่าง ๆ ที่คู่สัญญามีแนวโน้มที่จะมีความคิดเห็นที่แตกต่างกัน
2. ความละเอียดและชัดเจนของข้อสัญญา ในการร่างเงื่อนไขทั่วไปสัญญาจ้างก่อสร้างฉบับนี้ คณะผู้จัดทำพยายามร่างข้อสัญญาให้มีความละเอียดและชัดเจนในระดับที่คู่สัญญาสามารถจะปฏิบัติตามได้ แต่จะไม่ลงรายละเอียดในระดับที่มากเกินไปซึ่งอาจจะก่อให้เกิดปัญหาที่คู่สัญญาปฏิบัติตามข้อสัญญาที่กำหนดไว้ไม่ได้ หากแต่จะปล่อยให้คู่สัญญามีความยืดหยุ่นในปฏิบัติการตามกรอบโดยรวมที่ข้อสัญญากำหนดไว้
3. ความสอดคล้องกับข้อกฎหมายไทย เพื่อความเป็นธรรมแก่คู่สัญญา ในการร่างข้อสัญญาต่าง ๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่งข้อสัญญาเกี่ยวกับความรับผิดชอบระหว่างคู่สัญญา คณะผู้จัดทำพยายามร่างข้อสัญญาให้มีความสอดคล้องกับข้อกำหนดเรื่องสิทธิ หน้าที่ ความรับผิดชอบ ตามที่ระบุในกฎหมาย ตัวอย่างเช่น ข้อสัญญาข้อที่ 4.1.1 กำหนดให้ ผู้รับจ้างเป็นผู้รับผิดชอบในความเสียหาย การพังทลาย หรือการบุบสลายของงานก่อนการส่งมอบ ซึ่งมีเนื้อหาสอดคล้องกับประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์มาตรา 603
4. ความสอดคล้องกับหลักกฎหมาย และ/หรือ สัญญามาตรฐานซึ่งเป็นที่ยอมรับโดยทั่วไป ในกรณีที่มีประเด็นทางสัญญาใด ๆ ซึ่งข้อกฎหมายไทยมาครอบคลุมหรือไม่มีความชัดเจน คณะผู้จัดทำพยายามร่างข้อสัญญาให้มีความสอดคล้องกับหลักกฎหมาย และ/หรือสัญญามาตรฐานซึ่งเป็นที่ยอมรับโดยทั่วไป ตัวอย่างเช่น ข้อสัญญาข้อที่ 7.3.1 กำหนดให้ผู้ว่าจ้างจะรับภาระผลกระทบทางด้านระยะเวลาและด้านค่าใช้จ่ายอันเนื่องมาจากความแตกต่างของสภาพสถานที่ก่อสร้าง ซึ่งสอดคล้องกับข้อกำหนดของสัญญา FIDIC และสัญญา AIA
5. ความสะดวกต่อการใช้งาน ในเงื่อนไขทั่วไปสัญญาจ้างก่อสร้างฉบับนี้ ข้อมูลส่วนที่มีความแปรผันตามโครงการถูกจูงใจแยกออกจากเนื้อหาส่วนอื่น ๆ ซึ่งเป็นเนื้อหาตายตัว คู่สัญญามีหน้าที่ต้องเติมข้อมูลที่แปรผันตามโครงการในตารางแนบท้ายสัญญา เพื่อที่ผู้ที่เกี่ยวข้องสามารถตรวจสอบข้อมูลที่แปรผันตามโครงการเหล่านี้ได้สะดวกยิ่งขึ้น
6. ความสมบูรณ์ในตัวเองของเงื่อนไขทั่วไปสัญญาจ้างก่อสร้าง เพื่อป้องกันปัญหาคู่สัญญาไม่สามารถบังคับใช้สัญญาได้เพราะคู่สัญญากรอกข้อมูลที่แปรผันตามโครงการในตารางแนบท้ายสัญญาไม่ครบถ้วนคณะผู้จัดทำจึงได้กำหนดค่าโดยปริยายต่าง ๆ ไว้ในข้อสัญญา เพื่อใช้ในกรณีที่คู่สัญญากรอกข้อมูลในตารางแนบท้ายสัญญาไม่ครบถ้วน ตัวอย่างเช่น ข้อสัญญาที่ 6.1.1 กำหนดให้รูปแบบสัญญาว่าจ้างแบบราคาต่อหน่วยเป็นรูปแบบสัญญาว่าจ้างโดยปริยาย

โครงการของเงื่อนไขทั่วไปสัญญาจ้างก่อสร้าง

เงื่อนไขทั่วไปสัญญาจ้างก่อสร้างถูกจำแนกเป็น 11 หมวด ซึ่งสามารถจัดกลุ่มได้เป็น 5 กลุ่ม ได้แก่

1. กลุ่มข้อกำหนดทั่วไป ประกอบด้วย หมวดที่ 1 ข้อกำหนดทั่วไปและหมวดที่ 2 การจัดการภายในโครงการ
2. กลุ่มข้อกำหนดเกี่ยวกับทรัพยากรสำหรับการดำเนินการก่อสร้าง ได้แก่ หมวดที่ 3 ทรัพยากร
3. กลุ่มข้อกำหนดเกี่ยวกับสิทธิ หน้าที่และความรับผิดชอบของคู่สัญญา ซึ่งเกี่ยวเนื่องโดยตรงกับการจ้างก่อสร้าง ประกอบด้วย หมวดที่ 4 งานและคุณภาพงาน หมวดที่ 5 เวลา และหมวดที่ 6 ค่าจ้าง
4. กลุ่มข้อกำหนดเกี่ยวกับสิทธิ หน้าที่ และความรับผิดชอบอื่น ๆ ของคู่สัญญา ประกอบด้วย หมวดที่ 7 ความเสี่ยงและความรับผิดชอบหมวดที่ 8 การสั่งเปลี่ยนแปลงงาน หมวดที่ 9 การใช้สิทธิเรียกร้องตามสัญญาอันเนื่องผลกระทบจากเหตุการณ์หรือพฤติการณ์ใด ๆ และหมวดที่ 10 การเลิกสัญญาและผลของการเลิกสัญญา
5. กลุ่มข้อกำหนดเกี่ยวกับการระงับข้อพิพาทระหว่างคู่สัญญา ได้แก่ หมวดที่ 11 การระงับข้อพิพาท

การใช้งานเงื่อนไขทั่วไปสัญญาจ้างก่อสร้าง

คู่สัญญาพึงตระหนักว่าเงื่อนไขทั่วไปสัญญาจ้างก่อสร้างจะขาดความสมบูรณ์หากไม่มีการเติมข้อมูลที่แปรผันตามโครงการในตารางแนบท้ายสัญญาก่อนการนำเงื่อนไขทั่วไปสัญญาจ้างก่อสร้างไปใช้งาน อีกทั้งอาจมีความจำเป็นที่คู่สัญญาจะต้องจัดทำเงื่อนไขพิเศษสัญญาจ้างก่อสร้างเพิ่มเติม หากพบว่าเงื่อนไขต่าง ๆ ในเงื่อนไขทั่วไปสัญญาจ้างก่อสร้างไม่ครอบคลุมประเด็นหนึ่งประเด็นใดที่มีความสำคัญต่อความสำเร็จของโครงการ หรือมีเงื่อนไขข้อหนึ่งข้อใดหรือหลายข้อที่ไม่เหมาะสมสอดคล้องกับความต้องการของคู่สัญญา

เงื่อนไขทั่วไปสัญญาจ้างก่อสร้าง ณ ปัจจุบันยังมีจำหน่ายอยู่ มาตรฐานยังมีความทันสมัย และเหมาะสมกับการใช้งานในปัจจุบัน จึงยังไม่มีการปรับปรุง