มาตรฐานระบบไฟฟ้าแสงสว่างฉุกเฉินและโคมไฟฟ้าป้ายทางออกฉุกเฉิน แก้ไขปรับปรุงครั้งที่ 4

วสท. มีเป้าหมายจัดทำมาตรฐานระบบไฟฟ้าแสงสว่างฉุกเฉินและโคมไฟฟ้าป้ายทางออกฉุกเฉิน เพื่อเป็นมาตรฐานที่ครอบคลุมเนื้อหาสาระทางด้านการออกแบบ การติดตั้ง การตรวจสอบ และการใช้ระบบไฟฟ้าแสงสว่างฉุกเฉินและโคมไฟฟ้าป้ายทางออกฉุกเฉิน ที่สร้างความปลอดภัยต่อชีวิตและทรัพย์สิน อีกทั้งถูกต้องตามหลักวิชาการและเป็นมาตรฐานระดับประเทศ

มาตรฐานฉบับนี้เป็นมาตรฐานที่ได้ปรับปรุงจากฉบับเดิมเป็นครั้งที่ 4 โดยได้ปรับปรุงเนื้อหาให้ทันสมัยสอดคล้องกับกฎหมายและมาตรฐานของสำนักงานมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม (สมอ.) รวมทั้งมาตรฐานอื่นที่เกี่ยวข้องและเหมาะกับสภาพแวดล้อมในประเทศไทยเหมาะสม ซึ่งมาตรฐานนี้เป็นหนึ่งในมาตรฐานที่ได้รับการสนับสนุนงบประมาณปรับปรุงประจำปี 2558 จากสภาวิศวกร ซึ่งมีนโยบายส่งเสริมให้สมาคมวิชาชีพจัดทำมาตรฐานการประกอบวิชาชีพทั้งการร่างขึ้นใหม่หรือปรับปรุงมาตรฐานให้มีความทันสมัยขึ้น

วสท. ขอขอบพระคุณคณะอนุกรรมการมาตรฐานระบบไฟฟ้าแสงสว่างฉุกเฉินและโคมไฟฟ้าป้ายทางออกฉุกเฉินทุกท่านไว้ ณ ที่นี้ ที่ได้ใช้ความวิริยะ อุตสาหะ จนสามารถปรับปรุงมาตรฐานแล้วเสร็จ หากผู้ใช้มาตรฐานนี้มีข้อคิดเห็นและข้อเสนอแนะประการใด โปรดแจ้งให้วิศวกรรมสถานแห่งประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์ (วสท.) ทราบเพื่อจะได้จัดทำมาตรฐานให้สมบูรณ์มากยิ่งขึ้น

ฉบับก่อนหน้า ปรับปรุงและตีพิมพ์กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2558

ฉบับปัจจุบัน   เป็นฉบับที่ปรับปรุงครั้งที่ 4 และพิมพ์เมื่อปี 2561 โดยมีการแก้ไขหลักๆ หลายจุด ดังนี้

แนวทางการปรับปรุง

1. พิจารณาเนื้อหาเดิมว่ามีส่วนใดมากไปหรือไม่ เพื่อให้เป็นมาตรฐานมากกว่าคู่มือ
2. พิจารณาเนื้อหาเดิมว่ามีส่วนใดน้อยเกินไป เพื่อเพิ่มเติมหรือขยายความให้ชัดเจนมากขึ้น
3. พิจารณาว่ามีเทคโนโลยีใหม่ๆ ที่ควรนำมาประยุกต์ใช้หรือไม่ เช่น LED, Photoluminescent

มาตรฐานมีเนื้อหาแยกเป็น

–  ภาคที่ 1  :  นิยาม
–  ภาคที่ 2  :  ระบบไฟฟ้าแสงสว่างฉุกเฉิน
–  ภาคที่ 3  :  โคมไฟฟ้าป้ายทางออกฉุกเฉิน
–  ภาคผนวก  :  ตัวอย่างใบรับรองการตรวจสอบและทดสอบ, ตัวอย่างการออกแบบและติดตั้ง, ระบบนำทางติดตั้งต่ำแบบไม่ใช้ไฟฟ้า

สรุปการปรับปรุงได้ดังนี้

–  ปรับปรุงเนื้อหาให้ทันสมัย
–  สอดคล้องกับกฎหมาย, มาตรฐานสากล, สภาพแวดล้อมในประเทศไทย
–  เป็นหนึ่งในโครงการที่ขอรับการสนับสนุนและรับรองจากสภาวิศวกร

 ภาคที่ 1 นิยาม

• เรียงลำดับข้อใหม่ตามอักษรไทย
• เพิ่มข้อ 1.23 ระบบนำทางติดตั้งต่ำใช้ไฟฟ้า (electrical low mounted way guidance system) ติดตั้งสูงจากพื้นไม่เกิน 1.8 เมตรในทางหนีภัย
• เพิ่มข้อ 24 ระบบนำทางติดตั้งต่ำไม่ใช้ไฟฟ้า) (non-electrical low mounted way guidance system) ติดตั้งสูงจากพื้นไม่เกิน 1.8 เมตรในทางหนีภัย
• เพิ่มข้อ 25 ระบบเปล่งแสง (photoluminescent system) ที่กระตุ้นด้วยอัลตราไวโอเลตหรือรังสีที่มองเห็นได้ ซึ่งพลังงานจะปล่อยออกมาเป็นแสง
• เพิ่มนิยามเกี่ยวกับระบบนำทางติดตั้งต่ำ :
  – ข้อ 1.1 การกระตุ้น
  – ข้อ 1.6 เครื่องหมายทางหนีภัยแบบเปล่งแสง
  – ข้อ 1.31 ช่วงเวลาที่สิ้นสุดการเปล่งแสง
• เปลี่ยนข้อ 1.22 พื้นที่งานอันตราย เป็น พื้นที่งานความเสี่ยงสูง

ภาคที่ 2 ระบบไฟฟ้าแสงสว่างฉุกเฉิน

• ข้อ 2 การเตรียมการและการจดบันทึก :
  – เพิ่มอุปกรณ์ปฐมพยาบาล
• ข้อ 3 การให้แสงสว่างฉุกเฉิน
  – เพิ่มการให้แสงสว่างอุปกรณ์ปฐมพยาบาล
  – แก้รูปให้มีระบบนำทางติดตั้งต่ำ และพื้นที่งานความเสี่ยงสูง
• ข้อ 4 ความส่องสว่างเพื่อการหนีภัย
  – เพิ่มรูปการส่องสว่างทางหนีภัยที่กว้างไม่เกิน 2 ม. และเกิน 2 ม.
• ข้อ 5 การออกแบบการให้แสงสว่างฉุกเฉิน
  – ระบุความชัดเจนของแหล่งจ่ายไฟฟ้าในภาวะฉุกเฉิน คือ ต้องมาจากแบตเตอรี่……. ไม่อนุญาตให้ใช้เครื่องกำเนิดไฟฟ้าเป็นแหล่งจ่ายไฟให้กับโคมไฟฟ้าแสงสว่างฉุกเฉิน ทั้งนี้วงจรที่จ่ายไฟฟ้าให้แหล่งจ่ายไฟฟ้าแสงสว่างฉุกเฉินต้องรับไฟฟ้าจากแหล่งจ่ายไฟฟ้าปกติเท่านั้น
• ข้อ 6.1 ตำแหน่งติดตั้ง
  – เพิ่มรูปและพื้นที่ต้องการไฟฟ้าแสงสว่างฉุกเฉิน
• ข้อ 6.2.1 แก้ระยะห่างระหว่างโคมไฟฟ้า A – E ชนิดติดกับฝ้าเพดาน
• ข้อ 6.2.2 เพิ่มระยะห่างระหว่างโคมไฟฟ้า F & G ชนิดติดกับฝ้าเพดาน
• ข้อ 7.1 เพิ่มโดยระบุชนิดของแบตเตอรี่
• ข้อ 7.2 เพิ่มโดยระบุความจุของแบตเตอรี่
• ข้อ 8.2.3 วงจรโคมไฟฟ้าชนิดต่อพ่วงให้แรงดันตกไม่เกิน 5% (เดิม 10%)
• ข้อ 8.2.7 แก้วงจรจากเดิมไม่เกิน 50 แอมแปร์และไม่เกิน 12 ดวงโคมต่อวงจร เป็นไม่เกิน 32 แอมแปร์ (ไม่ระบุจำนวนโคม)
• ข้อ 10.1 ใบรับรองการทำงานแล้วเสร็จ : เพิ่มข้อความ “สำหรับอาคารที่ต้องจัดให้มีการตรวจสอบด้านวิศวกรรมตามกฎหมายว่าด้วยการควบคุมอาคาร”
• ข้อ 10.1-ก) การตรวจงานติดตั้งใหม่ : แก้ “ผู้ควบคุมงานทำการติดตั้งได้ตามมาตรฐาน” เป็น “ผู้ควบคุมการติดตั้งทำงานเป็นไปตามมาตรฐาน”
• ข้อ 10.1-ข) การตรวจงานเปลี่ยนแปลง : แก้ “ผู้ควบคุมงานทำการติดตั้งได้ตามมาตรฐาน” เป็น “ผู้ควบคุมการเปลี่ยนแปลงทำงานเป็นไปตามมาตรฐาน”

ภาคที่ 3 โคมไฟฟ้าป้ายทางออกฉุกเฉินฯ

• ข้อ 5.4.2-2) วงจรป้ายทางออกฯชนิดต่อพ่วงให้แรงดันตกไม่เกิน 5% (เดิม10%)
• ข้อ 7.1 ใบรับรองการทำงานแล้วเสร็จ : เพิ่มข้อความ “สำหรับอาคารที่ต้องจัดให้มีการตรวจสอบด้านวิศวกรรมตามกฎหมายว่าด้วยการควบคุมอาคาร”
• ข้อ 7.1-ก) การตรวจงานติดตั้งใหม่ : แก้ “ผู้ควบคุมงานทำการติดตั้งได้ตามมาตรฐาน” เป็น “ผู้ควบคุมการติดตั้งทำงานเป็นไปตามมาตรฐาน”
• ข้อ 7.1-ข) การตรวจงานเปลี่ยนแปลง : แก้ “ผู้ควบคุมงานทำการติดตั้งได้ตามมาตรฐาน” เป็น “ผู้ควบคุมการเปลี่ยนแปลงทำงานเป็นไปตามมาตรฐาน”

ภาคผนวก ข รายละเอียดและข้อแนะนำเรื่องระบบแบตเตอรี่

• ข้อ ข.1–1) พื้นที่เก็บแบตเตอรี่ส่วนกลางทนไฟได้ไม่น้อยกว่า 1 ชั่วโมง (เดิม 90 นาที)
• ข้อ ข.2–1) การระบายอากาศของแบตเตอรี่ส่วนกลาง : เพิ่ม “หรือปรับอากาศให้เหมาะกับแบตเตอรี่ชนิดปิดผนึก”
• ข้อ ข.4–1) อินเวอร์เตอร์ : เพิ่ม “ป้องกันจากช็อกไฟฟ้า (electrical shock)”

 ภาคผนวก ค ข้อแนะนำการติดตั้งโคมไฟฟ้าแสงสว่างฉุกเฉินชุดเบ็ดเสร็จ

• ตัด ภาคผนวก ค. เดิม : รูปแบบป้าย/สีปลอดภัย/สีประกอบคู่แล้วย้ายภาคผนวก จ เดิมมาแทนในภาคผนวกนี้ เพื่อจัดลำดับใหม่
• ข้อ ค.1 พื้นที่โล่งในอาคารที่ไม่มีทางหนีภัยชัดเจน : แก้ระยะห่างระหว่างโคมใหม่

ภาคผนวก ง  ใบรับรอง ทำงานแล้วเสร็จ และตรวจสอบ-ทดสอบ

• ข้อ ง.1 ใบรับรองทำงานแล้วเสร็จ-งานติดตั้งใหม่ : แก้ “วิศวกรผู้ควบคุมงานทำการติดตั้งได้ตามมาตรฐาน” เป็น “วิศวกรผู้ควบคุมการติดตั้ง”
• ข้อ ง.2 ใบรับรองทำงานแล้วเสร็จ-งานเปลี่ยนแปลง : แก้ “วิศวกรผู้ทำการเปลี่ยนแปลงฯ” เป็น “วิศวกรผู้ควบคุมการเปลี่ยนแปลงฯ”
• ข้อ ง.4 รายการตรวจสอบและทดสอบ-งานติดตั้งใหม่, งานเปลี่ยนแปลง และระหว่างใช้งาน : เพิ่มจาก ง.1 เดิม
  – เพิ่มช่องเลือก ไฟฟ้าแสงสว่างฉุกเฉิน และป้ายทางออกฉุกเฉิน
  – แก้ไฟฟ้าแสงสว่างฉุกเฉิน เป็น จ่ายไฟได้ ผ่าน/ไม่ผ่าน

ภาคผนวก จ ระยะเวลาจ่ายไฟฟ้าภาวะฉุกเฉินสำหรับไฟฟ้าแสงสว่างฯ และโคมไฟฟ้าป้ายทางออกฯ พื้นที่ต่างๆ

• ย้ายภาคผนวก ฉ เดิมมาแทนในภาคผนวกนี้ เพื่อจัดลำดับใหม่ และแก้ไขชื่อให้สอดคล้องกับเนื้อหา

ภาคผนวก ฉ การออกแบบและติดตั้งไฟฟ้าแสงสว่างฉุกเฉินและโคมไฟฟ้าป้ายทางออกฉุกเฉิน

• จัดลำดับ&ปรับปรุงจากภาคผนวก ช, ซ, ฌ, ญ เดิม : ข้อกำหนด, การออกแบบ, การป้องกัน, การทำงาน-บำรุงรักษา, ตัวอย่างการออกแบบ, ตัวอย่างตำแหน่ง, ตัวอย่างอุปกรณ์
• เปลี่ยนรูปตัวอย่างในการออกแบบใหม่

ภาคผนวก ช ระบบนำทางติดตั้งต่ำแบบเปล่งแสง-ภาวะฉุกเฉิน

• เป็นภาคผนวกใหม่ ประกอบด้วย
  – ช.1 แนะนำ
  – ช.2 การวางแผนและส่วนประกอบ
  – ช.3 การออกแบบและติดตั้ง

มาตรฐานฉบับต่อไปมีกำหนดปรับปรุงในปี พ.ศ. 2566

รายชื่อคณะอนุกรรมการมาตรฐานระบบไฟฟ้าแสงสว่างฉุกเฉิน
และโคมไฟฟ้าป้ายทางออกฉุกเฉิน ฉบับปรับปรุง ครั้งที่ 4
พ.ศ. 2561

ที่ปรึกษา

คณะอนุกรรมการ

มาตรฐานระบบไฟฟ้าแสงสวางฉุกเฉินและโคมไฟฟ้าป้ายทางออกฉุกเฉิน
ฉบับแก้ไขปรับปรุงครั้งที่ 4 เดือนตุลาคม ปี พ.ศ.2561
ได้รับการรับรองจากสภาวิศวกร เมื่อวันที่ 11 กรกฎาคม พ.ศ.2565

โดยมีวงรอบการรับรองมาตรฐานปฏิบัติวิชาชีพ ตั้งแต่วันที่ 11 กรกฎาคม 2565 – 10 กรกฎาคม 2570
“Recognized by Council of Engineers from year AD 2022 to year AD 2027”

ขอบเขตงาน
มาตรฐานนี้มีไว้เพื่อใช้เป็นข้อกำหนดในการออกแบบ ติดตั้ง และตรวจสอบสำหรับการใช้งานระบบไฟฟ้าแสงสว่างฉุกเฉิน มาตรฐานนี้กำหนดตามเกณฑ์อย่างต่ำของความปลอดภัย ในกรณีที่มีกฎหมายหรือข้อบังคับอื่นใดนอกเหนือจากมาตรฐานนี้ให้ทำตามกฎหมายหรือข้อบังคับอื่นที่กำหนดไว้ นอกเหนือจากนั้นให้เป็นไปตามมาตรฐานนี้
มาตรฐานระบบไฟฟ้าแสงสว่างฉุกเฉินและไฟฟ้าป้ายทางออกฉุกเฉินนี้ได้ปรับปรุงให้ทันสมัยมากขึ้น เพื่อใช้เป็นข้อกำหนดในการออกแบบ ติดตั้ง และตรวจสอบ สำหรับอาคารพักอาศัย อาคารสำนักงาน อาคารสูง อาคารขนาดใหญ่ อาคารขนาดใหญ่พิเศษ โรงแรม โรงพยาบาล สถานบริการ โรงมหรสพ และอาคารสาธารณะทั่วไป รวมถึงเป็นส่วนหนึ่งของระบบป้องกันและระงับอัคคีภัยตามกฎหมายควบคุมอาคาร เพื่อให้ผู้ใช้สถานที่สามารถหนีภัยออกจากอาคารได้อย่างรวดเร็ว และปลอดภัย ในภาวะฉุกเฉิน

ประเภทงานที่สามารถนำมาตรฐานนี้ไปใช้
วิศวกร ผู้ออกแบบ ผู้รับเหมาติดตั้ง ผู้ประกอบการ ผู้ใช้งาน สถานศึกษา ตลอดจนหน่วยงานต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องในการกำหนดการติดตั้งระบบไฟฟ้าแสงสว่างฉุกเฉินและไฟฟ้าป้ายทางออกฉุกเฉิน สามารถนำไปใช้อ้างอิงในการปฏิบัติงานได้อย่างมีประสิทธิภาพและเป็นมาตรฐานเดียวกัน

หมายเหตุ
        เนื่องจากมาตรฐานฯ นี้พิมพ์ขึ้นครั้งแรกเมื่อ พ.ศ. 2545 มีการปรับปรุงเมื่อ พ.ศ. 2551, 2554, 2557, 2561 ปัจจุบันเป็นฉบับ พ.ศ. 2565 ซึ่งเป็นการปรับปรุงครั้งที่ 5 ในการอ้างอิง
นั้นให้ยึดถือชื่อ “มาตรฐานระบบไฟฟ้าแสงสว่างฉุกเฉินและไฟฟ้าป้ายทางออกฉุกเฉิน”
เป็นหลักโดยให้ถือว่า พ.ศ. ที่ต่อท้ายมาตรฐานนั้นเป็นเพียงส่วนเสริมที่ใช้แสดงปีที่จัดทำเท่านั้น ซึ่งในการอ้างอิงให้ถือตามฉบับล่าสุด นอกจากจะระบุไว้เพื่อจุดประสงค์ใดจุดประสงค์หนึ่งโดยเฉพาะเท่านั้น